แมลงพาหนะนำโรคที่ก่อให้เกิดโรคระบาดในคนเขตเมืองจำนวนมากทุกปี เช่น โรคไข้เลือดออก โรค โรคไข้ซิกา ไข้สมองอักเสบ คือ ยุงลาย โดยเฉพาะแหล่งน้ำขังนิ่งเพราะเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุงมากขึ้น รวมทั้งบางพื้นที่ประชาชนยังอาศัยอยู่ภายนอกอาคารบ้านเรือน
ซึ่งเสี่ยงต่อการถูกยุงกัดมากกว่าภาวะปกติ ดังนั้น ชุมชน โรงเรียน วัด ประชาชนแต่ละครัวเรือน
สามารถควบคุมกำจัดยุงพาหะนำโรคด้วยวิธีการง่ายๆ ด้วยตัวเอง ด้วยสารซักล้างในครัวเรือน มี 2 วิธีดังนี้
1. การฉีดพ่นตัวเต็มวัย
ได้โดยการใช้สารซักล้างในครัวเรือน ได้แก่
น้ำยาล้างจาน แชมพู สบู่เหลวหรือผงซักฟอกผสมน้ำ การเตรียมทำโดยการเจือจางน้ำยาล้างจานกลิ่นมะนาวกับน้ำเปล่าในอัตราส่วนผสมน้ำยาล้างจาน 1 ช้อนชาผสมกับน้ำ 1 ลิตร
นำมาฉีดพ่นต่อเนื่องไปที่ตัวยุง ที่เกาะพักตามมุมผนังในห้องน้ำหรือภาชนะ วัสดุที่เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ของยุงลาย บริเวณที่เกาะพักของยุง บริเวณแหล่งน้ำ
หรือบริเวณที่ชื้น เช่น ในห้องน้ำ หรือตามผนังภายในภาชนะ วัสดุ ที่เก็บขังน้ำต่าง จะเห็นได้ว่ายุงตกจมน้ำตายทันที หรือฉีดพ่นบนยุงลายที่พบเห็นเกาะพักเป็นกลุ่มตามซอกมุมบ้าน บริเวณกองผ้า ผ้าห้อยแขวน
บริเวณที่เก็บหมอนมุ้งใกล้ที่นอนหรือห้องนั่งเล่น
2. การกำจัดตัวโม่งและลูกน้ำยุง เตรียมโดยใช้ผงซักฟอกทั่วไป
ในอัตราส่วน ผงซักฟอก 1 ช้อนโต๊ะต่อน้ำในแหล่งเพาะพันธุ์ปริมาณ 2 ลิตร โดยโรยลงในแหล่งเพาะพันธุ์ต่างๆ
โดยตรง ในภาชนะ วัสดุแหล่งเพาะพันธุ์ขนาดเล็กต่างๆ ผงซักฟอกจะแพร่กระจายปกคลุมทั่วผิวน้ำ
เมื่อลูกน้ำและตัวโม่งของยุงขึ้นมาหายใจ จะดูดซึมเอาสารเข้าสู่ระบบหายใจ
ทำให้ระคายเคืองต่อระบบ และค่อยๆ ตายไปในที่สุด
นอกจากนั้นเรายังสามารถทำกับดักยุง โดยใส่ผงซักฟอกหรือสบู่ลงในภาชนะต่างๆ ขนาดพอเหมาะ เช่น ถ้วย ฯลฯ แล้วเทน้ำลงไปคนผสมให้เข้ากัน เอาไปวางไว้ตามมุมต่างๆ ของบ้าน จำนวนยุงจะค่อยๆ ลดลงไป เมื่อผ่านไปราว 10 วัน เราจะสังเกตุพบว่าน้ำในภาชนะเหล่านี้จะเป็นสุสานของยุงมากมาย เราก็เทน้ำนั้นทิ้ง และใส่ผงซักฟอกใหม่เป็นประจำ ผงซักฟอกหรือสบู่จะมีลักษณะเป็นด่าง ไข่ของยุงเมื่อยู่ในสภาวะแวดล้อมที่เป็นด่างก็จะไม่สามารถเจริญเติบโตได้ จำนวนยุงก็จะค่อยๆ ลงน้อยลง
นอกจากวิธีง่ายๆ ดังกล่าวแล้ว เราควรจัดการสภาพแวดล้อม กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ต่างๆ
ไม่ให้เป็นที่อยู่อาศัยของลูกน้ำยุง เช่น เก็บ ทำลาย ทำความสะอาดภาชนะที่สามารถขังน้ำได้ที่อยู่บริเวณรอบๆ
บ้านเท่าที่ทำได้ การควบคุมทางกายภาพ เช่น การใช้ไม้ตบยุงแบบไฟฟ้า
ตบยุงที่บินมารบกวนโดยตรง หรือหลอดไฟดักยุง
การใช้สารเคมี
กรณีควบคุมด้วยวิธีอื่นแล้วไม่ได้ผล เช่น ใส่ทรายกำจัดลูกน้ำ
ลงในภาชนะน้ำใช้ที่ไม่สามารถปิดฝาได้
หรือการพ่นควบคุมยุงโดยการใช้สารเคมีกำจัดแมลงที่มีความปลอดภัยสูงแบบสเปรย์กระป๋อง
พ่นในห้องที่ปิดมิดชิด ตามใต้ตู้ เตียง มุมอับต่างๆ ในบ้าน แล้วทิ้งไว้ประมาณ
15-20 นาที จึงเปิดประตู หน้าต่างระบายสารเคมีออกไป และเก็บกวาดซากยุงทิ้ง
ไม่ควรพ่นในห้องที่มีผู้ป่วยและเด็กอาศัยอยู่
การป้องกันตัวเองจากยุงกัด โดยการสวมใส่เสื้อผ้าแขน ขายาวเมื่ออยู่นอกบ้าน
ทาโลชั่นป้องกันยุง และนอนในมุ้ง หรือมุ้งชุบสารเคมีกำจัดแมลงเสมอ เมือต้องนอนในห้องที่ไม่มีมุ้งลวดหรือนอนนอกบ้าน
ยุงลายที่เป็นพาหะโรคไข้เลือดออก บางปีมีผู้ป่วยมากกว่า
1 แสนคน บางปีหลายหมื่นคน ดังนั้นการทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ำยุงลายอย่างต่อเนื่อง คือวิธีคุมกำเนิดไม่ยอมให้ยุงเกิดมาได้ จะช่วยลดผู้ป่วยและผู้เสียชีวิตจากโรคไข้เลือดออก ในลูกหลานและญาติมิตรได้
ที่มา : สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 2 พิษณุโลก กรมควบคุมโรค
ผู้เรียบเรียง : เภสัชกรเชิดเกียรติ แกล้วกสิกิจ
ผู้เรียบเรียง : เภสัชกรเชิดเกียรติ แกล้วกสิกิจ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น